Portugalia to nie tylko słoneczne plaże, piękna Lizbona i Cristiano Ronaldo. To również wspaniała historia i bogata kultura, których nieodłącznym elementem są azulejos. Dzisiaj wyruszymy ich śladem, poznając ich historię, a przy tym nacieszymy oczy – jest to bowiem ten rodzaj wytworów ludzkich rąk, obok którego trudno jest przejść obojętnie.
Azulejos, czyli właściwie co?
Zanim jednak udamy się szlakiem azulejos, wyjaśnijmy sobie co właściwie oznacza ten termin i co powoduje tak wiele zachwytu. Azulejos to cienkie, ceramiczne płytki pokryte szkliwem, które na swoich gładkich lub fakturowanych powierzchniach, prezentują rozmaite wzory i motywy – od prostych figur geometrycznych, aż do niezwykle rozbudowanych obrazów. Tysiące takich azulejos stworzyć mogą niezwykłe mozaiki, zdobiące całe ściany oraz fasady budynków. Nie byłoby przesadą, gdybyśmy powiedzieli, że z płytek tych zbudowana jest niemal cała Portugalia i to właśnie ich piękno oraz różnorodność, zachwycają tak wielu ludzi na całym świecie.
Dawno, dawno temu na Półwyspie Iberyjskim…
Choć azulejos najbardziej zdobią Portugalię, ich historia rozpoczyna się na terenach Hiszpanii, gdzie również spotkać można wiele pięknych mozaik,wykonanych za pomocą tychże płytek. Historia produkcji ceramiki sięga wczesnych lat Średniowiecza, a z upływem wieków i coraz liczniejszych wpływów zewnętrznych nacji, krok po kroku wyłaniał się styl, tak charakterystyczny dla azulejos.
Ich powstanie zapoczątkowali Maurowie,którzy przybywając w XI wieku na Półwysep Iberyjski, spowodowali rozwój metod wytwarzania i zdobienia ceramiki, co przyczyniło się do powstawania nowych stylów i coraz powszechniejszego zachwytu nad niepozornymi płytkami z ceramiki. Jednym z tych oczarowanych był portugalski król – Manuel I Szczęśliwy, który po odwiedzeniu w 1498 roku Hiszpanii, sprowadził azulejos do swojego kraju.
Azulejos dzisiaj
Po tym wydarzeniu, produkcja niepozornych płytek ceramicznych ruszyła na dobre, a kolejne stulecia obfitowały w coraz piękniejsze i bardziej oryginalne mozaiki. Azulejos stały się elementem ozdobnym domów, kościołów i innych obiektów, tworzono z nich zdobienia wewnątrz pałaców, a nawet zwykłych mieszkań, a dzisiaj stanowią nawet element wystroju łazienek. Generalnie – są wszędzie.
Jednak jedynym w swoim rodzaju miastem, które śmiało można nazwać „stolicą azulejos”, jest Porto. Ta piękna, jedna z największych portugalskich miejscowości, wita nas wspaniałymi, ceramicznymi zdobieniami już od pierwszych chwil – na stacji kolejowej Sao Bento, która uznawana jest przez wielu za jedną z najpiękniejszych na świecie. Znajdują się tutaj prawdopodobnie najsłynniejsze azulejos, które obrazują w kolorze biało-niebieskim historyczne sceny. Mozaiki zbudowano z ponad 20 tysięcy płytek!
Oczywiście to dopiero początek, bowiem całe Porto ukazuje nam najwspanialsze mozaiki tworzone z płytek ceramicznych – wystarczy udać się w dowolne miejsce (nie tylko do centrum), by trafić na azulejos nawet na fasadach domów mieszkalnych.
Do najpopularniejszych obiektów, ozdobionych azulejos, należą Kościół św. Ildefonsa, Kaplica Dusz oraz Kościół Karmelitów i Trzeciego Zakonu. W przypadku różnego rodzaju kościołów czy obiektów zabytkowych, mówimy o zdobieniach azulejo de tapete, natomiast w przypadku kamienic najczęściej styl przewodni mozaik określany jest jako albarrada.
Azulejos, szczególnie to zdobiące Porto, bardzo często kojarzone jest z biało-niebieskimi mozaikami, jednak jak się okazuje, nie jest jedynym, na jakie można natrafić, zwiedzając to portugalskie miasto. Siła azulejos tkwi właśnie w ich różnorodności kolorystycznej, która trafia w ten sposób w różne gusta i dzięki temu ma tak wielu wielbicieli na całym świecie. Przykład? Proszę bardzo:
Cały świat w ceramice, czyli nie tylko Porto!
Chociaż Porto to mekka wszystkich miłośników azulejos, nie pozostaje ono jedyne w swoim ceramicznym pięknie. Jeżeli chcesz się o tym przekonać, odwiedź stolicę Portugalii Lizbonę, hiszpańską Sewillę czy brazylijską Bahię – zyskasz możliwość natknięcia się między innymi na takie cuda:
